آموزش نویسندگی فرمالیسم

 

  ..  

 

با سپاس از (شهروز براری صیقلانی) بازنشر از سرکار خانم بهاره ارشد ریاحی 

 

فرمالیسم هنری به عقیده‌ای گفته می‌شود که معتقد است، ارزش یک اثر هنری‌ فقط وابسته به فرم آن .چگونگی‌ساخت و ویژگی‌های بصری‌اش است

در هنر بصری، فرمالیسم بیان می‌کند که تمام چیزهای ارزشمند یک اثر در خودش نهفته ‌است و عواملی مانند ظرف تاریخی ساخت اثر، زندگی هنرمند یا هدف هنرمند از ساخت اثر در درجات بعدی اهمیت قرار دارند.

 

تاریخچه فرمالیسم به سال 1914 بر می‌گردد؛ سالی که "ویکتور شکلوفسکی" در روسیه رساله ای به نام رستاخیز واژه منتشر کرد که به عنوان نخستین سند ظهور مکتب فرمالیسم شناخته شده‌است.

 

بر پایه نظری دیگر، فرمالیسم را نخستین بار کلایو بل (clive bell) مطرح کرد و تــوضیح داد که اثـــر هنـری، خودمختار و مستقل از جهان خارج است.

 

بل عقیده دارد معیار ارزش‌گذاری نقاشی، مضمونِ تصاویـر نیست، بلکه جـوهره حقیقی نقاشی در جستجو و انکشاف فرم متجلی می‌شود.

 

هنر مدرن به‌خوبی از این دیدگاه استقبال کرد و از آن برای پیشرفت خود کمک گرفت.

 

دیدگاه‌های "گرین‌برگ" در این مقاله سبب می‌شود تا تأثیرات نگره فرمالیسم بر رشد و تحول هنر مدرنیست بهتر شناخته شود.

 

درباره فرمالیسم و ساختارگرایی اولیه 1960- 1914 هانس برتنس در نیمه ی نخست قرن بیستم نظریه پر

 

نظریه پردازان ادبیات اهل روسیه و چک برای بسط نظریه ی ادبیّات تلاش کردند . چه چیزی است که متون ادبی را از؛ برای مثال اسناد دولتی یا مقالات روزنامه متمایز می کند ؟ آنان در تلاش هایشان برای پاسخ به این پرسش که ادبیّات چیست بر جنبه های فرمال و فرمهای خاص ادبیات و نیز زبان مورد استفاده ی ادبیات متمرکز شدند . فرمالیستهای روسی عقیده داشتند ادبیات با به کار گیری گستره ی وسیعی از " تمهیدات " آشنایی زدا زبان مورد استفاده ی خود را از زبان غیر ادبی متمایز می کند . آنان در گام بعدی اصل آشنایی زدایی را به عنوان نیروی محرک تاریخ ادبیات در نظر گرفتند و چنین بیان کردند که وقتی فرمهای رایج ادبیات آشنا بشوند و گونه ای خودکار شدگی درون آن رخ بدهد ادبیات با فاصله گرفتن از فرمهایی که کاملا آشنا و تکراری شده اند خود را دوباره نو می کند . نا آشنایی ویژگی ذاتی چیزها نیست بلکه نقطه ی مقابل آن چیزی است که آشنا و معمولی شده است این چنین بود که فرمالیست ها به زودی بر کارکرد تمهیدات تاکید کردند . به نظر آنها کارکرد تمهیدات به نسبت ویژگی های ذاتی دیگری که احتمالا در آثار ادبی مندرج هستند ارجحیت بیش تری دارد . نکته ی محوری نظریه ی کارکرد تفاوت است . وارثان فرمالیست ها یعنی ساختار گرایان پراگ بنیان کار خود را بر تفاوت بنا نهادند و استدلال کردند که متن ادبی ساختاری است متشکل از تفاوتها . گذشته از این زمینه ی خنثی ای که یک عنصر آشنایی زدا به آن نیاز دارد تا واقعا بتواند برجستگی خود را در آن بنمایاند به اندازه ی خود آن عنصر اهمیت دارد . برجسته سازی زمانی رخ می دهد که زمینه ای نیز وجود داشته باشد . پیش زمینه و پس زمینه - نا آشنا و آشنا – درون یک ساختار واحد عمل می کنند و در کنار یکدیگر جلوه های شاعرانه به وجود می آورند . در انتها متن ادبی از متون دیگر متمایز می شود زیرا ما آن را پیامی در نظرمی گیریم که در درجه ی نخست به سوی خودش – فرم خودش – جهت گیری شده است و نه به سوی

 

و نه به سوی جهان بیرون یا خوانندگان بالقوه اش . گرچه یک متن ادبی معمولا جهت گیری های دیگری نیز دارد – که ما را به نحوی از انحا به دنیای واقعی ارجاع می دهند – اما جهت گیری رو به سوی خود یا همان کارکرد شعری وجه غالب را دارد. . شهروز براری صیقلانی ، نظرات